Schrijnend: Een groeiend aantal thuiszitters, Wie zijn ze en Wat kunnen we doen?
Gemiddelde leestijd: 8 minuten
De groei van thuiszitters in Nederland: Wat zijn de oorzaken?
Wat fijn dat je de tijd neemt om mijn nieuwe blog te lezen! In eerdere blogs heb ik onderwerpen behandeld zoals hoogbegaafdheid, de uitdagingen van hoogbegaafde meisjes en complexe begrippen zoals Leren Leren en Executieve vaardigheden.
Vandaag wil ik het echter hebben over een probleem dat steeds meer gezinnen in Nederland raakt: het groeiende aantal thuiszitters. Het aantal kinderen dat geen toegang heeft tot volwaardig onderwijs, of zelfs geen school meer kan of wil bijwonen, is de laatste jaren enorm gestegen. De cijfers zijn schrijnend: volgens het in december verschenen rapport van Balans (Thuiszitters Tellen), wordt geschat dat minimaal 70.000 kinderen in Nederland momenteel thuiszitten, een zorgwekkend aantal en daardoor een probleem wat we niet kunnen negeren.
In deze blog bespreek ik de oorzaken van dit probleem en hoe het huidige onderwijssysteem vaak niet voldoende ondersteuning biedt voor kinderen met specifieke onderwijsbehoeften. Daarnaast kijk ik naar alternatieve onderwijsmethoden die kinderen helpen, zoals de unieke aanpak van ‘Anders Leren met Paarden’ en andere vormen van alternatief onderwijs. Hoe kunnen we als samenleving samen zorgen voor beter passend onderwijs voor deze kinderen?
Deel deze blog!
Afbeelding: in Nederland groeit het aantal thuiszitters
De Geschiedenis van het Onderwijs
Laten we beginnen met terugkijken. Het onderwijssysteem is nog altijd grotendeels ingericht op het ‘gemiddelde’ kind, zoals het in de jaren '50 werd bedacht. Het idee was simpel: als je het gemiddelde kind goed bedient, heb je de meeste leerlingen bereikt. Maar het probleem is dat de diversiteit aan leerbehoeften alleen maar toeneemt. Kinderen met een hoog IQ, kinderen die visueel leren (zoals beelddenkers), of kinderen die simpelweg niet goed passen in het traditionele schoolsysteem, krijgen vaak niet de ondersteuning die ze nodig hebben. Dit heeft vergaande gevolgen.
In de onderstaande video wordt - in het Engels - uitgelegd waarom het traditionele onderwijssysteem nauwelijks veranderd is sinds de jaren '50. Het systeem blijft gericht op het gemiddelde kind, terwijl de diversiteit aan leerbehoeften steeds groter wordt. Het resultaat? Kinderen die buiten de gebaande paden vallen, zoals hoogbegaafde leerlingen, worden vaak niet gezien of goed ondersteund.
Het effect van gemiddeld onderwijs op kinderen
Nu we hebben gekeken naar de geschiedenis van ons onderwijssysteem, is het tijd om te zien hoe dit alles invloed heeft op de kinderen die er niet in passen. Want wat gebeurt er wanneer kinderen geen passende ondersteuning krijgen? Ze raken gefrustreerd, ontwikkelen faalangst, voelen zich niet begrepen en verliezen hun motivatie. Het is dan ook niet verrassend: kinderen die zich niet gezien voelen op school, verliezen snel de connectie met hun eigen leerproces. Dit kan leiden tot emotionele problemen, zoals depressie of een schooltrauma, wat hun zelfbeeld verder ondermijnt.
Wanneer kinderen uitvallen of dreigen uit te vallen, komen er voor ouders extra uitdagingen bij. Zij moeten vaak hun werk aanpassen of zelfs opgeven om hun kinderen te kunnen begeleiden. De stress van het omgaan met verschillende instanties en het steeds weer moeten verantwoorden maakt de situatie niet gemakkelijker. Ondertussen zitten de kinderen vast in een vicieuze cirkel van falen, waardoor ze vaak lichamelijke klachten ontwikkelen, zoals buikpijn of hoofdpijn.
Bezuinigingen en de Basisnorm: Kan het Onderwijs Beter ondersteunen?
Onlangs werd de nieuwe basisnorm passend onderwijs gepresenteerd. In het kader van de noodzakelijke bezuinigingen roept deze norm veel bezorgdheid op. Vooral ouders van kinderen die al worstelen met het reguliere onderwijssysteem, zoals ouders van hoogbegaafde kinderen en/of thuiszitters, maken zich zorgen dat deze bezuinigingen de situatie alleen maar erger maken. De angst is begrijpelijk, want bezuinigen op onderwijs leidt vaak tot minder ruimte voor alternatieve ondersteuningsvormen die juist voor deze kinderen van essentieel belang zijn.
De Basisnorm voor Passend Onderwijs: Een oplossing of een belemmering?
De basisnorm voor passend onderwijs legt vast welke minimale ondersteuning scholen verplicht zijn te bieden aan kinderen met specifieke onderwijsbehoeften, zoals hoogbegaafdheid en gedragsproblemen zoals faalangst of concentratieproblemen. De norm is bedoeld om ervoor te zorgen dat kinderen, ongeacht hun regio, gelijke kansen krijgen als het gaat om onderwijs en ondersteuning. De onderwijsbond AOb en de organisatie Ouders en Onderwijs zien dit als een stap in de goede richting, omdat het zorgt voor meer transparantie en duidelijkheid voor zowel ouders als scholen. Maar is dit voldoende?
Wat Zegt de Basisnorm voor Hoogbegaafde Kinderen en Thuiszitters?
De basisnorm legt een ondergrens vast voor de ondersteuning die kinderen moeten krijgen, maar dit is minimale ondersteuning. Scholen hebben nog steeds de ruimte om zelf te bepalen hoe ze deze norm invullen. Dit kan leiden tot ongelijke ondersteuning tussen verschillende scholen en regio’s, vooral voor kinderen die geen standaarddiagnoses hebben, zoals hoogbegaafde kinderen die niet passen in het gemiddelde schoolsysteem.
Deze kinderen hebben, net als de thuiszitters, vaak veel meer nodig dan de basisnorm voorschrijft. Ze hebben niet alleen een veilige leeromgeving nodig, maar ook maatwerk: onderwijs dat hen uitdaagt en hen de ruimte geeft om te groeien, zonder vast te lopen in een systeem dat hen niet begrijpt.
Wat Kunnen We Doen?
Afbeelding: Waarom Anders Leren met Paarden
Gelukkig zijn er alternatieven voor het traditionele schoolsysteem die kinderen écht verder kunnen helpen.
Een goed voorbeeld hiervan is het werk van Tanja Stigter van ‘Anders Leren met Paarden’ en ‘de Buitenklas’.
Ik mocht Tanja spreken en zelf zien hoe deze alternatieve vormen van onderwijs kinderen kunnen helpen. Tanja liep zelf tegen de beperkingen van het reguliere systeem aan toen ze haar dochter zag worstelen. Daarnaast ontmoette ze veel kinderen in haar praktijk voor integratieve kindtherapie met een slecht zelfbeeld, waar leerproblemen vaak het onderliggende probleem bleek. Daarom ontwikkelde ze een methode die inspeelt op de behoefte van kinderen die anders denken en anders leren. Deze methode maakt gebruik van de kracht van paarden en buitenbeweging, wat zich bijzonder goed leent voor kinderen die anders leren.
Bij de methode Anders Leren met Paarden leren kinderen niet alleen de traditionele vakken, zoals spelling, klokkijken en de tafels, maar ontwikkelen ze ook belangrijke levensvaardigheden zoals een groeimindset en executieve functies, wat het zelfbeeld vergroot.
Zo vertelde ze mij dat automatiseren van de tafels veel beter blijft hangen als je patronen maakt op de rug van het paard door de bak. Of je een taak zoals het poetsen van een paard beter begrijpt en kunt uitvoeren als je dit in overzichtelijke stukjes verdeelt. Alles vanuit de top-down aanpak die voor hoogbegaafden zo fijn werkt. Dit soort voorbeelden neem je mee in je dagelijks leven.
Afbeelding: Tanja aan het werk - Fotograaf: Fleur Louwe
Deze manier van werken is therapeutisch: de kinderen ervaren kleine succesjes die hen helpen om uit de vicieuze cirkel van falen en frustratie te breken. De prachtige omgeving en de mogelijkheid van buitenlucht en beweging werken inspirerend en ontspannend tegelijk. Want als het traditionele schoolsysteem niet bij je past, voelt het vaak als falen, voor zowel het kind als de ouders. Maar door de methode van Tanja krijgen kinderen de kans om te ontdekken dat ze wél kunnen leren, zonder de druk en frustratie die ze in het reguliere systeem ervaren.
Afbeelding: Paardenkracht spel van de Buitenklas
Naast Anders Leren met Paarden is De Buitenklas een apart initiatief.
Hier komen kinderen die niet meer alle dagen naar school kunnen gaan, veelal kinderen met (kenmerken van) hoogbegaafdheid, een of meer ochtenden in de week in kleine groepjes samen. In de Buitenklas wordt door middel van allerlei activiteiten rondom de paarden gewerkt aan de training van executieve functies, die "paardenkrachten" worden genoemd en verbeeld worden door de paarden.
Een Verschil in Onderwijsbenadering
Gelukkig zijn er alternatieven die kinderen wél de ruimte geven om zich te ontwikkelen. Wat we, volgens mij, als samenleving nodig hebben, is een verschuiving in hoe we kijken naar onderwijs. We moeten erkennen dat niet elk kind hetzelfde leert en dat het belangrijk is om alternatieve benaderingen te omarmen. Initiatieven zoals de Buitenklas laten zien hoe het anders kan. Want elk kind verdient de kans om zijn of haar talenten te ontdekken en zich te ontwikkelen in een omgeving die hen ondersteunt, in plaats van uitsluit.
Laten we samenwerken om een toekomst te creëren waarin elk kind zijn of haar volledige potentieel kan benutten! De locaties van De Buitenklas en Anders Leren met Paarden zitten door heel Nederland. Neem vooral een kijkje op de website voor een locatie bij jou in de buurt! Zijn paarden nu niet helemaal je ding, maar ben je wel op zoek naar initiatieven voor thuiszitters; kijk dan eens op de website van het Initiatieven Collectief.
Conclusie
Thuiszitten is een groeiend probleem in Nederland, maar er zijn alternatieven die wel werken. Door kinderen te ondersteunen op manieren die passen bij hun unieke behoeften, kunnen we hen helpen het onderwijs weer in te gaan en hun volledige potentieel te ontwikkelen. Dit vraagt om een fundamentele verschuiving in onze benadering van onderwijs, van leerplicht naar leerrecht. Elk kind heeft recht op een veilige, stimulerende leeromgeving, ongeacht of ze passen in het traditionele systeem. Door samen te werken en deze alternatieve onderwijsmethoden te omarmen, kunnen we ervoor zorgen dat elk kind de kans krijgt om te bloeien en zijn of haar volledige potentieel te benutten.
Heb jij ervaring met thuiszitters of alternatieve onderwijsmethoden? Deel je verhaal, of neem contact met me op.
Een wat zwaarder onderwerp deze keer, toch hoop ik dat je weer genoten hebt van deze blog!
Graag tot de volgende of ...
