Wat is hoogbegaafdheid
Hoogbegaafdheid is niet in een zin uit te leggen. Zelfs de wetenschap is het er niet altijd over eens hoe het moet worden gedefinieerd; er zijn veel verschillende modellen en benaderingen.
Wat men wel met elkaar eens is, is dat hoogbegaafdheid veel meer inhoudt dan alleen een hoge intelligentie (IQ). Het is een samenspel van cognitieve vaardigheden en diverse zijnskenmerken, waarbij de omgeving ook een cruciale rol speelt. De afwezigheid van een eenduidige definitie binnen de wetenschap maakt het onderwerp extra complex.
De Engelse termen gifted of gifted behavior zijn wellicht beter passend, omdat ze verwijzen naar het potentieel voor ontwikkeling. In de illustratie hiernaast zie je dat hoogbegaafdgedrag of potentieel bestaat uit drie (overlappende) eigenschappen: motivatie, creativiteit en bijzondere capaciteiten.
Afbeelding: Meerfactorenmodel van Monks, dat de verschillende aspecten van hoogbegaafdheid illustreert.
De drie overlappende eigenschappen
- Motivatie: Dit betreft doorzettingsvermogen en taakgerichtheid. Dit kan soms moeilijk te zien zijn bij hoogbegaafde kinderen.
- Creativiteit: In deze context gaat creativiteit niet om kunstzinnige vaardigheden, maar ook om het vermogen om zelf (nieuwe) oplossingen te bedenken voor problemen.
- Bijzondere capaciteiten: Dit kan verwijzen naar hoge intelligentie, maar ook naar talenten in sport of creativiteit. Of bijzondere sociale talenten.
Daarnaast zijn er omgevingsfactoren (zoals gezin, vrienden en school) die invloed hebben op het tot uiting komen van dit hoogbegaafdheidspotentieel. Wanneer deze factoren niet goed samenwerken, kan de overlap tussen de drie eigenschappen afnemen. Hierdoor kunnen de genoemde kenmerken steeds minder met elkaar in verbinding staan, wat het kind kan belemmeren in zijn of haar ontwikkeling.
Hoogbegaafdheidspotentieel komt dus alleen tot uiting als de omgeving daar positief aan bijdraagt.
Wil je meer informatie over Hoogbegaafdheid? Bekijk de kennisbank
Klaar voor Actie?!
Plan een kennismakingsgesprek om te ontdekken wat jij kunt doen, als ouder of leerkracht, om het potentieel van je kind met (kenmerken van) hoogbegaafdheid te ondersteunen zodat je kind tot volledige bloei kan komen.
Kenmerken van Hoogbegaafdheid
Er zijn veel lijstjes met (mogelijke) kenmerken en karaktereigenschappen van mensen met (kenmerken van) hoogbegaafdheid. Het kan zijn dat je je kind of leerling niet in alle kenmerken herkent. Dat is logisch, want ieder kind is uniek en heeft zijn of haar eigen eigenschappen, talenten en kwaliteiten! Daarnaast, zoals eerder is beschreven, heeft de omgeving invloed op het tot uiting komen van deze kenmerken.
Toch zijn er een aantal kenmerken die voor alle hoogbegaafden vaak herkenbaar zijn. Het zogenaamde 'zijnsluik' van Tessa Kieboom biedt verduidelijking. De vier overeenkomstige kenmerken zijn hieronder genoteerd:
Afbeelding: Het stereotype beeld van een hoogbegaafd kind en een bredere uitleg van wat hoogbegaafdheid inhoudt.
| Zijnskenmerken van hoogbegaafdheid |
|---|
| Kritische Instelling: Ze nemen niet zomaar genoegen met iets en stellen veel vragen |
| Sterk Ontwikkeld Rechtvaardigheidsgevoel: Ze hebben een uitgesproken gevoel voor wat eerlijk is en wat niet. |
| Natuurlijke Hoge Lat: Ze hebben hoge verwachtingen van hun eigen kunnen en presteren vaak boven gemiddeld. |
| Gevoeligheid: Dit kan zich uiten in een sterke emotionele respons op situaties of andere mensen. |
Ontwikkelingsvoorsprong
Een ontwikkelingsvoorsprong bij hoogbegaafde kinderen is vaak zichtbaar in hun vroege leer- en ontwikkelingsstadia. Deze kenmerken kunnen zich op verschillende manieren manifesteren, afhankelijk van het kind. Voor meer gedetailleerde informatie en voorbeelden, kun je terecht in de kennisbank.
Impact op Sociaal Emotioneel Welzijn van Hoogbegaafde Kinderen
Kinderen met (kenmerken van) hoogbegaafdheid ervaren het leven al intens. Ze kunnen intensere gevoelens en hogere verwachtingen van zichzelf hebben. Dit kan, in een omgeving die hier te weinig aandacht voor heeft, leiden tot problemen zoals burn-out, depressie en schooluitval.
Het is schokkend dat ongeveer 25% van de hoogbegaafde kinderen als thuiszitter wordt aangemerkt, vaak omdat ze zich niet kunnen aanpassen aan het reguliere onderwijssysteem of omdat hun behoeften niet worden herkend.
Herkenning van deze kenmerken en begeleiding zijn cruciaal om hen te ondersteunen in hun ontwikkeling en om psychische problemen te voorkomen. Mijn begeleiding helpt leerkrachten en ouders om deze unieke behoeften effectief aan te pakken, zodat hoogbegaafde kinderen de juiste ondersteuning en ruimte krijgen om te floreren.
Verschil tussen Hoog Intelligente en Hoogbegaafde Kinderen
Het kan soms lastig zijn om het onderscheid te maken tussen een hoog intelligent kind en een hoogbegaafd kind.
Daarnaast overheerst nog vaak (onterecht) de gedachte dat kinderen met (kenmerken van) hoogbegaafdheid altijd de uitblinkers van de klas zijn en zonder problemen door hun schoolcarrière gaan. Dit is lang niet altijd het geval, wat het moeilijk maakt om hoogbegaafdheid te (h)erkennen en de juiste ondersteuning te bieden.
De zes profielen van Neihart en Betts bieden waardevolle inzichten in de verschillende manieren waarop hoogbegaafdheid zich kan manifesteren. Voor meer informatie en een downloadlink, bezoek de kennisbank.
Om snel meer inzicht te krijgen in de verschillen tussen hoog intelligent en hoogbegaafd, kun je hieronder het document downloaden. Voor aanvullende informatie, lees ook mijn blogartikel "Slim of Hoogbegaafd?."
Versterk je Begeleiding:
Herken de Unieke Kenmerken van Hoogbegaafde Leerlingen
Als leerkracht is het van belang om het verschil tussen hoog intelligente en hoogbegaafde leerlingen te weten, omdat kinderen met (kenmerken van) hoogbegaafdheid zich op veel verschillende manieren kunnen manifesteren. Herkenning van de vele kenmerken van hoogbegaafdheid is cruciaal voor het bieden van de juiste ondersteuning aan deze kinderen. Kies voor mijn begeleiding en krijg de tools en inzichten die je nodig hebt om deze unieke behoeften effectief aan te pakken. Neem contact op voor een vrijblijvend kennismakingsgesprek!