Asynchrone ontwikkeling
De hersenen van kinderen zijn volop in ontwikkeling, beginnend in de baarmoeder en voortzettend tot ongeveer 30 jaar. Deze ontwikkeling gebeurt op verschillende gebieden, waaronder cognitieve, emotionele, motorische en sociale ontwikkeling. Ook de taalontwikkeling maakt hier deel van uit. Bij jonge kinderen verloopt deze ontwikkeling vaak met sprongen, waardoor het soms met horten en stoten gaat. Normaal begaafde kinderen ontwikkelen zich doorgaans gelijkmatig en in een vergelijkbaar tempo op alle gebieden.
Onderzoek heeft aangetoond dat de cortex (hersenschors) van kinderen met een IQ tussen 121 en 145, wat wijst op hoogbegaafdheid, zich anders ontwikkelt dan bij kinderen met een gemiddeld IQ. Dit betreft zowel de opbouw van de cortex als het snoeien van overbodige verbindingen.
Bij kinderen met (kenmerken van) hoogbegaafdheid verloopt de ontwikkeling van verschillende gebieden (cognitie, sociaal, motorisch) vaak asynchroon. Dit betekent dat deze gebieden zich niet gelijktijdig of in hetzelfde tempo ontwikkelen. Een hoogbegaafd kind kan daardoor als het ware meerdere leeftijden in één kind vertegenwoordigen. Over het algemeen geldt dat hoe hoger het IQ, hoe meer asynchroon de ontwikkeling plaatsvindt, wat deze kinderen kwetsbaarder maakt.
Een voorbeeld ter illustratie: een hoogbegaafde leerling met een kalenderleeftijd van 10 jaar kan een denkvermogen hebben dat overeenkomt met een 16-jarige, communicatieve vaardigheden van een 12-jarige, creativiteit van een 14-jarige, en motorische vaardigheden die passen bij een 5-jarige.
Een asynchrone ontwikkeling kan verwarrend zijn voor zowel het kind als zijn omgeving. Het kind is zich vaak bewust van zijn afwijkende ontwikkeling vergeleken met leeftijdsgenoten, wat frustratie kan veroorzaken, vooral wanneer het sterke taal- en fantasievaardigheden heeft, maar motorisch nog achterloopt. Voor de omgeving, met uitzondering van de ouders, is het ook verwarrend. Een kind kan op de kalender 7 jaar zijn, maar cognitief al op het niveau van een 12-jarige. Dit leidt tot onrealistische verwachtingen; bijvoorbeeld, als het kind nog in Sinterklaas gelooft, wordt dit vaak als kinderachtig ervaren, terwijl het voor een normaal begaafde 7-jarige als passend wordt gezien.
Afbeelding: illustratie van Sonja Morbé over asynchrone ontwikkeling in een kind
Een begrip wat hiermee samen hangt is het disharmonisch profiel
